Ο Guy Gavriel Kay, με εξαίρεση την τριλογία του Υφαντού της Φιόναβαρ, όπου μελέτησε μύθους και αρχέτυπα που διαμόρφωσαν τη δυτική σκέψη και ταυτότητα, ασχολείται κατά βάση με τη μελέτη της Ιστορίας υπό το πρίσμα της φαντασίας. Έτσι, η ιδιαίτερη πένα του εξέλιξε το είδος του historical fantasy, οδηγώντας το μακριά από τη σκιά των κόσμων της υψηλής φαντασίας του Τolkien (και όλου του σύγχρονου fantasy), αρθρώνοντας τη δική του, μοναδική φωνή.
Οι κόσμοι που δημιούργησε ο Kay αποτελούν καθρέφτισμα πραγματικών ιστορικών περιόδων και, αρκετές φορές, αληθινών περιστατικών και προσώπων.
Στο Tigana και τη Χερσόνησο της Παλάμης, τον πιο μαγικό από τους ιστορικούς κόσμους του συγγραφέα, βλέπουμε τον χαοτικό ιταλικό Μεσαίωνα και την αναζήτηση των λαών της περιόδου για ιστορική και εθνική ταυτότητα.
Στο Ένα Τραγούδι για την Αρμπόν, ο Kay βρίσκεται στην ίδια περίοδο, αλλά «μετακομίζει» στη Γαλλία και μας δείχνει μια χώρα που κρύβει μέσα της δύο: τον πολεμοχαρή γαλλικό βορρά που συνεχώς αντιμετωπίζει απειλές από παντού (Βρετανοί, επιδρομείς Βίκινγκ κ.ο.κ.) και τον πολιτισμένο νότο που, προστατευμένος από εξωτερικούς κινδύνους, ανθεί καλλιτεχνικά, με τους τροβαδούρους να τραγουδούν για τον έρωτα και την αγάπη (για την πατρίδα, τη φύση και άλλα). Η πολιτισμική αυτή διχοτόμηση καλλιεργεί, τελικά, μια πολυεπίπεδη εθνική ταυτότητα, η οποία αναδεικνύει τη Γαλλία σε ένα από τα πιο επιδραστικά κράτη της σύγχρονης ιστορίας.
Στο Οι Λέοντες του Αλ Ρασάν, ο Kay καταπιάνεται με το πολεμικό καμίνι που υπήρξε η Ιβηρική χερσόνησος κατά την περίοδο της Επανακατάκτησης (Reconquista, 711-1492), και πιο συγκεκριμένα κατά το τέλος της, με τις ατελείωτες μάχες μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών. O Kay, βέβαια, ως πραγματικά μεγάλος συγγραφέας, δε μένει σε επιφανειακές μανιχαϊστικές θεωρήσεις, αλλά εστιάζει στις πολιτικές και θρησκευτικές-ηθικές συνθήκες που υπαγορεύουν τις πράξεις των ανθρώπων. Το βιβλίο αυτό θέτει μάλιστα τα θεμέλια της μεγαλύτερης δημιουργίας του, του κόσμου του Tζαντ.
To Πολεμιστές του Λυκόφωτος είναι το βιβλίο όπου ο Kay εστιάζει στην πιο κοντινή σε αυτόν μεσαιωνική ιστορία, με τις επιδρομές των Βίκινγκ στη Βρετανία. Εδώ παρουσιάζει ηγέτες, όπως το βασιλιά Άλφρεντ, που κατάφεραν να σφυρηλατήσουν τη χώρα, ώστε όχι μόνο να αντέξει στις ανατολικές πιέσεις, αλλά και να μπορέσει να τις απορροφήσει, να τις αφομοιώσει και να εξελιχθεί συνολικά σε κάτι διαφορετικό. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που ο Άιβαρ Ράγκναρσον, ο ξακουστός για τη βιαιότητά του Βίκινγκ, εμφανίζεται με το ίδιο όνομα να βρίσκει το τέλος του στη χώρα των Ανγκλσίν…
Στο Σαραντινό Ψηφιδωτό βλέπουμε τη λαμπρότερη στιγμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με όλη της την πολυπλοκότητα: από τη μια, με το όνειρο του Ιουστινιανού για επανακατάκτηση των χαμένων εδαφών της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την ανέγερση του σπουδαιότερου χριστιανικού ναού, από την άλλη με τις κοινωνικές εντάσεις, όπως αυτές εκφράστηκαν με τη Στάση του Νίκα, και με την εμφάνιση του Ισλάμ, που σηματοδότησε την αρχή του τέλους.
Στα έργα Τα Άλογα του Ουρανού και Ποτάμι από Αστέρια, o Kay στρέφει το βλέμμα του ανατολικά, στην Κίνα, με το πλούσιο παρελθόν τόσο σε πολιτισμό όσο και σε πολέμους. Στο πρώτο, Τα Άλογα του Ουρανού, το πιο ιστορικό ίσως βιβλίο του, ο συγγραφέας εστιάζει στην εξέγερση του Αν Λουσάν εναντίον της δυναστείας των Τανγκ. Ταυτόχρονα, ο Kay καταφέρνει να μεταφέρει, αισθητικά και λογοτεχνικά, τον κίνδυνο των μαχών και των μηχανορραφιών της αυλής σε fantasy περιβάλλον. Στο Ποτάμι από Αστέρια, που λαμβάνει χώρα στον ίδιο κόσμο, αυτόν της αυτοκρατορίας του Κιτάι, αλλά 400 χρόνια αργότερα, ο συγγραφέας καταπιάνεται με μια ακόμα καταστροφική σειρά πολέμων, αυτών της περιόδου που έμεινε γνωστή στην κινέζικη ιστορία ως «Ο Εξευτελισμός της Τζικάνγκ», που σηματοδότησε και το τέλος της δυναστείας των Σονγκ.
Με τα πιο πρόσφατα έργα του, το Παιδιά Του Ουρανού και της Γης και το prequel του, το Κάποτε Ένα Φως, ο Kay και οι φανατικοί αναγνώστες του επιστρέφουν στον κόσμο του Τζαντ, όπου όμως το λαμπρό Σαράντιον εξαφανίζεται και η αυτοκρατορία των Οσμανλήδων στέκεται ως Δαμόκλειος σπάθη πάνω από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο Kay ασχολείται εδώ με την εύθραυστη ειρήνη και τον κόσμο που διαμορφώνεται αμέσως μετά την πτώση της Πόλης, όπου η Ιταλική χερσόνησος και οι εμπορικές θαλασσοκρατορίες που είχαν αναπτυχθεί εκεί ετοιμάζονται να εισέλθουν στην περίοδο της Αναγέννησης, αφήνοντας πίσω τους το σκοτάδι του Μεσαίωνα…
Κάθε περίοδος και γεγονός που απασχολεί τον Kay μπορεί να χαρακτηριστεί ως σημείο τομής στην ιστορία κάθε τόπου. Ένα κομβικό σημείο, όπου το παρελθόν και το μέλλον συναντιούνται και τίποτα πια δε μένει ίδιο. Μια ζωντανή, μεταβαλλόμενη ιστορία, ακριβώς τη στιγμή που ένας κόσμος πεθαίνει και ένας άλλος πασχίζει να πάρει τη θέση του. Αυτό είναι το θαύμα που απασχολεί ξανά και ξανά τον Guy Gavriel Kay στις δουλειές του.
Ο Kay συχνά μας δίνει αυτές τις αλλαγές, εστιάζοντας όχι στα απρόσωπα γεγονότα, αλλά στα άτομα που τις ζουν και τις διαμορφώνουν με τις αποφάσεις τους. Πλάθοντας ζωντανούς χαρακτήρες που βιώνουν τις συνθήκες αλλαγής και δοκιμάζονται πνευματικά και ηθικά από αυτές, καταφέρνει να μεταδώσει στον αναγνώστη όλη την ένταση και τον κίνδυνο ενός κόσμου που χάνεται. Κανένας άλλος σύγχρονος συγγραφέας δεν το έχει καταφέρει αυτό και ίσως δε θα το καταφέρει ξανά…